Ekran bağımlılığı çocukların hareketini kısıtlayarak sağlık sorunlarına yol açıyor. Uzmanlar çocukların fiziksel ve psikolojik sağlıkları için geleneksel çocuk oyunları oynamalarının yararlı olduğunu belirtiyor.
Seçil Karaoğlu
Çocukların fiziksel, bilişsel ve psikolojik gelişimlerinde evde veya sokakta oynanan geleneksel oyunların önemli katkıları olduğu belirtiliyor. Uzmanlar çocukların çeviklik, strateji geliştirme, kurallara uyma, refleks ve el-göz koordinasyonu geliştirme, sosyal beceri, işbirliği, saygı görme ve gösterme, özgüven, sorunlarla baş etme, uzlaşma, dikkat yeteneklerini geleneksel oyunlar ile geliştirdiğini ve hayatı öğrendiklerini kaydediyor.
Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi’nden Öğretim Görevlisi Hasan Çınar ve Beden Eğitimi öğretmeni Filiz Çakmak bil-ki ekibine geleneksel çocuk oyunlarının faydalarını anlattı. Uzmanlar, evde uzun süre ekran karşısında zaman geçirmenin ve yeterince hareket etmemelerinin çocukların sağlığı için olumsuz etkileri olduğunu buna karşın geleneksel çocuk oyunlarının fiziksel, psikolojik ve psikomotor gelişimlere büyük katkısı bulunduğunu aktardı.
Çocuğun en önemli işi oyun
Çocuğun en önemli işinin oyun olduğunu söyleyen Öğr. Gör. Hasan Çınar ve beden eğitimi öğretmeni Filiz Çakmak geleneksel çocuk oyunlarının güvenli bir oyun alanı dışında ekonomik külfeti olmadığını, sokakta bahçede parklarda mendil kapmaca, topik, yağ satarım, yakan top, istop, ip atlama, beştaş gibi oyunlarla çocukların fiziksel ve psikolojik gelişimlerinin desteklenebileceğini kaydetti.
Öğr. Gör. Çınar geleneksel oyunların fiziksel ve psikolojik olarak büyük faydaları olduğunu vurgulayarak “Çocuk burada hareket ettiğinden dolayı sinir-kas hücreleri de gelişiyor. Bu şekilde kalp atış seviyesi arttığı için yine sağlıklı bir birey oluyor. Oyuncular daima aktif durumda hareket etmek zorundalar. Yine grup ve sosyal gelişimlerine de büyük katkı sağlıyor” diye konuştu. Ayrıca çocukların terlemeyle vücutlarındaki toksinleri attığını, bağışıklık, sindirim ve boşaltım sistemlerinin güçlendiğini belirtti.
Öğr. Gör. Çınar, geleneksel oyunların aslında eğlenerek spor yapmak olduğunu belirterek; “Özellikle dijital dünyadan dolayı çocuklarımızın dikkat gelişiminde çok büyük sıkıntılar var. Bu yüzden çocuklarımızla beraber oynayabileceğimiz oyunlar sağlıkları için çok önemli” dedi. Dijital oyunların çocukların psikomotor gelişimlerini olumsuz etkilediğini ve obeziteye sebep olduğunu ifade eden Çınar, geleneksel çocuk oyunlarıyla çocukların enerji harcayarak kalori yakmaları sonucu kilolarının kontrol altında kaldığını ve mutlu olduklarını belirtti.
“Survivor oynayacağız”
Ekran başında oynanan oyunların hayatımızda yer almaya başladığını kaydeden Filiz Çakmak buna paralel ortaya çıkan ekran bağımlılığı ile çocukların artık dışarıda oynamaktan, hareket etmekten kaçındığını ifade etti. Okul çağındaki çocukların boş oturmayı ya da şiddet içerikli ekran oyunlarını canlandırmayı tercih ettiklerini belirten Çakmak. “Beden eğitimi dersinde parkur etkinlikleri bulunuyor. Çocuklara parkur yarışı yerine “Survivor oynayacağız” diyerek motive ediyorum.” diye konuştu.
Geleneksel oyunların yerini tutmuyor
Beden eğitimi öğretmeni Filiz Çakmak, çarpık yapılaşma/betonlaşma ve çocuk alanlarının eksik bırakılmasının güvenlik sorunlarına yol açtığını bunun sonucunda da ailelerin çocuklarını evde tutmak durumunda kaldığını ifade etti. Çakmak, artık çocukların çoğu zaman zorla dışarıya çıkarıldıklarını belirterek “Oyun oynayabilecekleri özel ve kontrollü alanlara götürüyoruz ki bu da geleneksel çocuk oyunlarının yerini tutmuyor.” dedi. Yani çocukların oyun oynayabilecekleri alan ve zaman artık oldukça kısıtlı.
80 dakika yeterli değil
Çakmak, çocukların yeteri kadar oyun oynamadığını, meslektaşlarının bu konuya özen göstererek oynadıkları oyunları öğrencilerine öğretmeleri durumunda oyun kültürümüzü kaybetmeyeceğimizi vurguladı. Çakmak: “Sizi serbest bırakırım sözü benim için onlara bir tehdit cümlesi haline geldi. Serbest bırakma oyun oynayalım diye yalvarır oldular çünkü kendi başlarına oyun kuramıyorlar.” Ayrıca beden eğitimi dersinin haftada 80 dakika olduğunu ve bu sürenin bilinçli hareket için yeterli olmadığını belirterek ebeveynleri bilinçli olmaya davet etti.
Zekâ oyunlarının da yeri büyük
Çakmak, zekâ oyunlarının stratejik düşünme yeteneğini geliştirdiğini, olasılık hesaplama, tercihler ve bunların sonuçlarını karşılayabilme, kazanma ve kaybetmeyi kabullenme, hafızanın gelişmesi, muhakeme yeteneği gibi gelişmelere katkıda bulunduğunu vurguladı. Yani çocuklar üzerinde zekâ oyunlarının etkisi de son derece büyük. (Bilimin Kamusal İletişimi (bil-ki) TÜBİTAK 1001, proje no: 123K063)
